2020-08-19

Reintrodukcja zająca szaraka przez koła łowieckie

Zając szarak jest symbolem Świąt Wielkanocnych. Ze względu na powszechność występowania oraz łatwość obserwacji, zwłaszcza w porze wczesnej wiosny, jest też uznawany za symbol płodności i odradzającego się życia. Społeczeństwo uważa, że zając szarak występuje w Polsce powszechnie – nie jest to jednak prawda. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat jego populacja spadła kilkukrotnie. Z czego wynika spadek liczebności zwierzyny? I jak przeprowadzić jej reintrodukcję?

Jakie są przyczyny spadku liczebności szaraka?

Przyczyn zmniejszenia populacji zająca szaraka jest wiele. Do najważniejszych należy intensyfikacja rolnictwa, która objawia się zwiększeniem powierzchni pól uprawnych, ale też ograniczeniem upraw ziemniaków i żyta, które są ważnym źródłem pożywienia.

Kolejnymi przyczynami są śmiertelność na drogach oraz śmiertelność spowodowana wykaszaniem użytków zielonych. Niestety majowy i lipcowy pokos zbiegają się z wykotami zajęcy. Z uwagi na fakt, iż małe zające w momencie wyczucia zagrożenia przywierają do ziemi, w trakcie zbioru traw praktycznie wszystkie młode giną.

Przyczyną spadku liczebności osobników są również czynniki środowiskowe, takie jak nieodpowiednie warunki klimatyczne. Ostre zimy z dużą pokrywą śniegu umożliwiają żerowanie, a z kolei duże opady deszczu zwiększają ryzyko wystąpienia chorób. Wpływ mają także warunki glebowe – na słabych glebach pola i łąki są rozdrobnione, co sprawia, że zwierzę nie ma potencjalnych miejsc schronienia.

Istotną rolę odgrywa również zagrożenie ze strony ptaków szponiastych, krukowatych, sów oraz ssaków takich jak lisy czy koty i psy.  Co więcej, panujące złe warunki pogodowe zwiększają także ryzyko wystąpienia chorób i pasożytów, które mają ostry przebieg i prowadzą do wysokiej śmiertelności, nawet na poziomie 100%.

zając szarak

Jak można pomóc zającom?

Samo zaniechanie polowań nie pozwoli gwałtownie zwiększyć populacji zająca szaraka. Konieczne jest poprawienie środowiska, w którym żyją. Pomocne może okazać się odtwarzanie i utrzymywanie zadrzewień śródpolnych.

Konieczne może okazać się także przeprowadzenie redukcji drapieżników, zwłaszcza w zakresie lisów. Z uwagi na dużą śmiertelność zająców podczas zbioru zbóż warto rozważyć przeprowadzenie ich wypłaszania przed samym zbiorem. W przypadku występowania surowych zim z długo utrzymującą się pokrywą śnieżną należy zadbać o ich dokarmianie.

Ośrodki łowieckie poza wspomnianymi stawiają również na reintrodukcję zajęcy tj. wsiedlanie osobników hodowlanych do łowisk naturalnych. Pierwsza ich hodowla powstała w 2004 roku w Nadleśnictwie Świebodzin – prowadzi ona również hodowlę kuropatw. Ważne, by warunki w hodowli przypominały warunki naturalne, tak by ich późniejsza adaptacja w naturalnym środowisku przebiegła jak najłagodniej. Pomocne jest stworzenie dużych, obsianych roślinami zagród oraz ograniczenie kontaktu z człowiekiem do minimum.

Podczas przeprowadzania reintrodukcji stado podstawowe jest uzupełniane osobnikami kupionymi w innych hodowlach w celu uzupełnienia puli genowej. W miejscu, w którym zające są wypuszczane  na wolność, są budowane zagrody adaptacyjne oraz odławiane drapieżniki.

Odpowiednie prowadzenie prac sprawiło, że w ciągu ostatnich lat ich liczebność nieznacznie wzrosła. Do osiągnięcia zadowalającej ilości niestety jeszcze długa droga. Z uwagi na fakt, iż wpływ na wielkość populacji ma wiele czynników, trudno ocenić, jak będzie przebiegała przyszła reintrodukcja. Zbyt duża ilość drapieżników, rozprzestrzenianie się chorób i pasożytów czy też zmienianie krajobrazu mają negatywny wpływ na prowadzone czynności.